หลังจากที่จีนได้ก้าวขึ้นเป็นมหาอำนาจเต็มตัว และหลังจากที่ประเทศไทยได้จัดงานฉลองความสัมพันธ์กับจีนครบ 30 ปี ได้ทำให้กระแสการค้าขายระหว่างไทย-จีนมีมากขึ้น แต่ในการทำการค้ากับจีนก็ไม่ง่าย และมีปัจจัยที่ต้องคำนึงถึงหลายประการ ปัจจัยสำคัญหนึ่งที่คนที่ริเริ่มจะทำการค้าระหว่างไทยกับจีนจะต้องรู้คือ เส้นทางสินค้าจีนที่เข้าไทยนั้น และมีโอกาสได้ประโยชน์จากเส้นทางดังกล่าวได้หรือไม่?
เปิด 3 เส้นทางเหนือ-สินค้าจีนเข้าไทย
โดยสินค้าที่มาจากจีนนั้น หลัก ๆ มี 2 เส้นทาง ได้แก่เส้นทางทางเหนือ ที่สินค้าจีนจะเข้าไทยทาง 3 ด่านศุลกากร คือ แม่สาย เชียงแสน และเชียงของ ส่วนในภาคกลางเส้นทางสำคัญของสินค้าจีนจะเข้ามาทางท่าเรือแหลมฉบัง จ.ชลบุรี
ผู้ช่วยหัวหน้าด่านศุลกากรเชียงของ จ.เชียงใหม่ กล่าวว่า สินค้าจีนที่เข้าไทย ส่วนใหญ่เป็นสินค้าที่มาจากประเทศจีนตอนใต้ โดยเฉพาะ คุนหมิง มณฑลยุนนาน โดยเส้นทางสินค้าจะเข้ามาทางเรือ เข้ามาในไทย 3 ช่องทางคือ คือ
เส้นทางจากคุนหมิง ผ่านประเทศพม่า เข้ามาทางแม่สาย สินค้าที่ล่องเรือมาทางนี้มีส่วนหนึ่งที่เป็นสินค้าผิดกฎหมาย โดยเฉพาะสินค้าละเมิดลิขสิทธิ และเครื่องไฟฟ้า แต่ส่วนใหญ่จะไม่ได้เข้ามาในประเทศไทย สินค้าจะอยู่ที่ฝั่งพม่า ส่วนใหญ่คนที่ต้องการซื้อสินค้าประเภทนี้จึงเป็นนักท่องเที่ยวที่ข้ามฝั่งไป เที่ยว และซื้อสินค้ากลับเข้ามาเมืองไทย แต่สินค้าที่ซื้อก็จะมีจำนวนไม่มากนัก
เส้นทางจากจีนตอนใต้มาเข้าเมืองไทยที่ด่านเชียงแสน โดยที่ด่านเชียงแสนนี้ปัจจุบันนับเป็นด่านที่มีสินค้าจากจีนเข้ามามากที่สุด รวมทั้งมีสินค้าไทยส่งออกไปจีนด้วย แต่ส่วนใหญ่เป็นสินค้าจีนที่เข้ามาในไทยมากกว่า ขณะที่สินค้าไทยที่ส่งไปจีนปัจจุบันก็มีแค่ลำไยเท่านั้น
"จริง ๆ แล้วสินค้าที่มาทางนี้จะเข้าไปทางประเทศพม่าเช่นกัน แต่ติดปัญหาเรื่องชนกลุ่มน้อยในประเทศพม่า ทำให้ผู้ส่งออกจีนตัดสินใจนำสินค้ามาเข้าประเทศไทยแทน"
อย่างไรก็ดี ที่ด่านเชียงแสนนี้จะเห็นปัญหาชัดเจนว่าคนไทยไม่มีศักยภาพที่จะกำหนดบทบาท การค้าการส่งออกของไทยได้ แต่จะเป็นไปตามความต้องการของพ่อค้าจีน เพราะส่วนใหญ่เรือสินค้าจะเป็นเรือสินค้าของคนจีน ซึ่งไทยไม่สามารถจะกำหนดได้ว่าจะส่งออกสินค้าอะไรไปจีน นอกจากพ่อค้าจีนจะต้องการสินค้าไทยเอง ปัจจุบันมีเพียงลำไยเท่านั้นที่พ่อค้าจีนต้องการ ขณะที่พ่อค้าไทยหากจะลงทุนในเรือสินค้าเองก็ทำได้ยาก เพราะเวลาล่องเรือไปจะต้องผ่านเขตแดนของพม่า ซึ่งเป็นเส้นทางที่มีปัญหาชนกลุ่มน้อยของพม่า ชนกลุ่มน้อยเหล่านี้มักจะเกรงใจพ่อค้าจีน แต่หากเป็นพ่อค้าคนไทยจะไม่ได้รับเครดิตจากชนกลุ่มน้อยในพม่า และมักมีปัญหาในการขนส่งสินค้า
อีกทั้งในอนาคตจีนมีเป้าหมายในการสร้างเขื่อนหลายเขื่อน เช่นที่ผ่านมามีการสร้างเขื่อนที่แม่น้ำล้านช้างในจีน ซึ่งมีส่วนทำให้ปริมาณน้ำน้อยลงจนเรือไม่สามารถแล่นได้ ปัญหาทรัพยากรน้ำของจีนดังกล่าวกำลังเป็นประเด็นขัดแย้งระหว่างคนทำธุรกิจ กับรัฐบาลจีนท้องถิ่นอย่างมาก ซึ่งประเด็นนี้จะส่งผลกระทบกับไทยด้วย เพราะหากปริมาณน้ำมีน้อย การขนส่งทางน้ำจะทำได้ยากขึ้น โดยเฉพาะช่วงที่ลำไยมีการออกผล จะเป็นช่วงน้ำน้อยพอดีด้วย
"เชียงของ" เส้นทางหลักภาคเหนือใหม่
ส่วนด่านเชียงของ ปัจจุบันถือเป็นด่านเล็ก ๆ ที่มีสินค้าเข้าจากจีนน้อยกว่าด่านเชียงแสนมาก สินค้าที่นำเข้ามาในด่านนี้ส่วนใหญ่เป็นสิ่งทอ ซึ่งจะมีการเสียภาษีตามปกติ ปัญหาสำคัญคือการที่ไทยต้องเก็บภาษีในราคาตามข้อตกลงของ GATT เป็นราคาที่ต่ำเกินไป จะทำให้มีปัญหาสินค้าจีนเข้ามาตีตลาดสิ่งทอไทยได้ง่าย ปัจจุบันจึงมีการเก็บภาษีในช่องทางอื่น ๆ โดยเพิ่มช่องทางการประเมินราคามากขึ้น และอนาคตกรมศุลกากรกำลังดำเนินการขออนุมัติคณะรัฐมนตรีในการใช้อำนาจประเมิน ราคาสินค้าแต่ละชนิดมากขึ้น เพื่อปกป้องอุตสาหกรรมในประเทศไทยมากขึ้น
อย่างไรก็ดี ในอนาคตไทยมีความร่วมมือกับจีนในการสร้างถนน โดยเฉพาะถนนจากทางตอนใต้ของจีน มาเข้าที่ด่านเชียงของ ซึ่งคาดว่าจะมีการสร้างเสร็จภายในปลายปีหน้านั้น เชื่อว่าด่านเชียงของ จะเป็นด่านสำคัญที่จะมีการนำเข้าสินค้าจีนมากที่สุดในภาคเหนือแทนที่ด่าน เชียงแสนในปัจจุบัน ซึ่งเชื่อว่าการขนส่งทางบกที่จะมีจะเปิดโอกาสให้พ่อค้าไทยสามารถกำหนดสินค้า ที่จะนำไปขายในจีน รวมทั้งมีสินค้าเกษตรประเภทอื่น ๆ ส่งไปขายในจีนมากขึ้น ซึ่งเป็นข้อดีสำหรับพ่อค้าไทย โดยเฉพาะในปี 2008 ที่กำหนดให้ประเทศสมาชิกมีอัตราภาษีผ่านแดนเป็นศูนย์ ก็จะเป็นส่วนที่ทำให้การค้าระหว่างไทย-จีนสะดวกมากขึ้น เพราะสินค้าที่ต้องผ่านทางลาวจะง่ายขึ้น แต่ก็ต้องดูเรื่องการเก็บค่าธรรมเนียมที่จะมาแทนที่ภาษีผ่านแดนให้ดีด้วย
"สินค้าจีนยังไงก็ต้องเข้ามาไทย มองว่าตอนนี้เราเสียเปรียบจีนมาก โดยเฉพาะการทำ FTA ไทย-จีน การที่มีการเปิดเส้นทางใหม่ไทย-จีน โดยเน้นการขนส่งทางบก จึงเป็นสิ่งที่น่าสนใจว่าไทยจะสามารถนำสินค้าไปขายจีนได้มากขึ้น แต่รัฐบาลก็ต้องไปเปิดตลาดจีนให้พ่อค้าไทยด้วย อีกทั้งจะต้องมีการคุย 3 ฝ่าย ได้แก่ จีน-ลาว-ไทย มากขึ้น"
ทั้งนี้ในอนาคตอยากเชิญชวนให้ภาคเอกชนเข้ามาลงทุนในการตั้งนิคม อุตสาหกรรม และศูนย์คอนเทนเนอร์ ยาร์ดในบริเวณใกล้กับด่านศุลกากรเชียงของมากขึ้น เพื่อดันให้บริเวณนี้เป็น Hub ของการขอส่งทางบกที่สำคัญของไทยด้วย
สินค้าจาก "กวางเจา"เข้าด่านแหลมฉบัง
ด้านปัญญา ปรัชญาภินันท์ ประธานกรรมการบริษัท ไชน่า ซิตี้ ดีพาร์ทเมนท์ สโตร์ จำกัด ผู้เชี่ยวชาญในการทำการค้าไทย-จีนมากว่า 10 ปี กล่าวถึงเส้นทางการนำเข้าสินค้าจีนที่สำคัญอีกเส้นทางหนึ่งคือ ที่ท่าเรือแหลมฉบัง จังหวัดชลบุรี ที่จะมีสินค้าจีนจากทั่วประเทศจีนนำเข้ามาขายในเมืองไทย โดยส่วนใหญ่จะเป็นสินค้าจากเมืองกวางเจา มณฑลกวางตง และมีการขนส่งทางน้ำเป็นหลัก
พ่อค้าไทยส่วนใหญ่จะนำสินค้าจากเมืองกวางเจามาขายในเมืองไทย จากการเข้า ร่วมงานจัดแสดงสินค้าของรัฐบาลจีนที่มณฑลกวางตุ้ง ซึ่งเป็นศูนย์กลางการค้าระหว่างประเทศของจีนที่มีชื่อว่า "เจียวอี้ฮุ้ย" ที่เป็นงานที่นำสินค้าจากแทบทุกมณฑลในจีนมารวมกัน ซึ่งงานนี้จะมีนักลงทุนเดินทางมาเลือกติดต่อซื้อสินค้าจากทั่วโลกรวมถึงพ่อ ค้าไทยด้วย
ทั้งนี้การขนส่งสินค้าจีนทางน้ำเพื่อมาขึ้นท่าเรือแหลมฉบังนั้น ดีกว่าการที่จีนจะเข้ามาที่ด่านศุลกากรทางตอนเหนือของไทย เพราะต้องขนส่งสินค้าทางบกจากจังหวัดเชียงราย-เชียงใหม่ มาสู่กรุงเทพอีกรอบหนึ่ง ซึ่งปัญหาน้ำมันแพงจะทำให้สินค้าจีนเหล่านี้มีต้นทุนสูงขึ้น ขณะที่การขนส่งทางเรือมีต้นทุนสินค้าที่ถูกกว่ามาก รวมทั้งสินค้าหากขนส่งมาทางเรือจะสามารถขนส่งในปริมาณที่มากกว่าการขนส่งทาง บกหลายเท่า ฉะนั้นในอนาคตที่จะมีการเปิดเส้นทางขนส่งทางบกจากตอนใต้ของจีนมาที่ภาคเหนือ ของไทย โดยส่วนตัวแล้วมองว่าไม่คุ้มค่าขนส่ง การขนส่งทางเรือเป็นทางเลือกที่ดีกว่า และต้องขนส่งมาที่ท่าที่ใกล้กับสถานที่ตั้งของธุรกิจของเราให้มากที่สุด
"ของเด็กเล่นจะมีการทำมากที่สุดที่เมืองเถ่งไห้(ภาษาแต้จิ๋ว) ทางมณฑลกวางตง ทางขนส่งมาทางเรือจะถูกกว่าขนส่งทางรถมาก เพราะเอามาได้น้อย แถมค่าน้ำมันแพง อีกทั้งอาจประสบอุบัติเหตุ และไม่สามาถกำหนดเวลาส่งมอบได้ ไม่เหมือนกับขนส่งทางน้ำไม่มีปัญหาการกำหนดเวลาส่งมอบ"
ระวัง! ถูกพ่อค้าจีนโกง
อย่างไรก็ดีประธานกรรมการบริษัท ไชน่า ซิตี้ ดีพาร์ทเมนท์ สโตร์ บอกว่า อยากเตือนพ่อค้าหรือคนที่เริ่มคิดจะซื้อสินค้าจีนมาขาย ว่าในการทำการค้ากับคนจีนไม่ง่าย ถ้าจะติดต่อทำการค้ากับบริษัทใด ก็ต้องดูให้ดีว่าเป็นบริษัทที่เชื่อถือได้หรือไม่ เพราะปัจจุบันพ่อค้าจีนมีการโกงสินค้ากันมาก โดยเฉพาะสินค้าที่ส่งมาถึงเมืองไทยมักจะได้ไม่ตรงกับที่สั่งไป เช่น สั่งกางเกงเอว 30-31-32 แต่ส่งมาเป็นเอว 27-28 เพราะใช้เนื้อผ้าน้อยกว่า หรือ สั่งเสื้อผ้าฝ้ายได้ผ้าผสม ฯลฯ
"ครั้งหนึ่งเคยไปเลือกซื้อมีดที่บริษัทหนึ่ง มีความคมมาก ได้มีการตกลงซื้อขายกัน และบริษัททางจีนจะทำการส่งสินค้ามาทางเรือมาให้ แต่ปรากฏว่าพอสินค้ามาถึง ทางเราก็ไปส่งเงินให้เขา แต่พอเอาสินค้ามาดู มีดคุณภาพต่ำมาก แถมไม่มีความคม ตอนนั้นต้องยอมขาดทุน เพราะถ้าจะส่งสินค้ากลับไปให้เขาเจียระไนใหม่ ทำแพคกิ้งใหม่ ต้นทุนสินค้าจะแพงกว่าสินค้าที่ผลิตในเมืองไทยเสียอีก"
ดังนั้นจึงมองว่าปัจจัยสำคัญในการซื้อสินค้าจากจีนมาขาย พ่อค้าไทยจึงต้องเลือกทำการค้ากับบริษัทที่น่าเชื่อถือเท่านั้นปัจจุบันได้ มีตัวแทนเอเย่นต์คนไทยหลายคนที่มีความเชี่ยวชาญด้านนี้ และนำสินค้าจีนหลายประเภทมาขาย หากไม่อยากถูกโกงก็สามารถซื้อสินค้าจีนจากเอเย่นต์เหล่านี้ได้ แต่หากขายสินค้าประเภทเดียว เช่นนาฬิกา แนะนำว่าไปเลือกเองที่เมืองจีนจะดีกว่า เพราะสามารถขนสินค้ามาเต็มคอนเทนเนอร์ และคุ้มกว่า แต่ต้องดูคู่ค้าให้ดี ส่วนเอเย่นต์นั้นควรพิจารณาคนที่มีประสบการณด้านชิปปิ้งและมีประสบการณ์มาก จะทำให้สามารถทุ่นเวลาในการไปซื้อสินค้าจากจีนโดยตรง
